Endüstri mühendisliği ya da Sanayi mühendisliği (İngilizce: Industrial engineering), insan, malzeme ve makinadan oluşan bütünleşik sistemlerin kuruluş ve devamlılığının yönetimi ile ilgilenen mühendislik dalı.

Çalışmalarında matematik, fen bilimleri ve sosyal bilimlerdeki özel bilgi ve becerileri mühendislik analiz ve tasarım ilke yöntemleriyle birleştirerek, bu sistemlerden elde edilecek sonuçları belirleyip, kestirerek değerlendiren ve disiplinler arası bir yaklaşım sergileyen endüstri mühendisleri, zaman, para, malzeme, enerji gibi kaynakların verimli kullanımına ve mühendislik hizmetlerinin kalitesini artırmaya yönelik çalışmalarda bulunur.

Endüstri mühendisliği diğer mühendislik dallarından farklı bir yapıya ve düşünce sistemine sahiptir. En önemli fark endüstri mühendisliğinin parçayı değil bütünü göz önüne alarak çalışması, sistemin bütünüyle ilgilenmesidir. İkinci önemli fark ise her türlü uygulamada insan faktörünü dikkate almasıdır. Bu sebeplerden dolayı temel doğa bilimleriyle olan ilişkisinin yanında sosyal bilimlerle de iç içedir.
 

Industrial engineering

Tarihçe

Endüstri mühendisliği ile ilgili kavramların ortaya çıkması ve yaygın olarak kullanılmaya başlanması 19.yy'ın başlarına kadar gitmektedir.^[1] Kapitalist ekonominin öncüsü olarak bilinen Adam Smith Ulusların Zenginliği adlı eserinde işbölümünün öneminden ve faydalarından bahsetmiştir. Adam Smith'e göre her bir işçinin birçok değil de, sadece özel bir harekat üzerinde yoğunlaşması, üretimdeki verimliliğin artmasında çok büyük öneme sahiptir. 1832'de Charles Babbage da "Makina İktisadı ve İmalatçılar Üzerine" adlı kitabında işbölümü, organizasyon çizelgesi ve işçi ilişkileri gibi konuları incelemiştir. Bu çalışmalar endüstri mühendisliğinin temel almış olduğu birtakım kavramlara değinmiş olmasına rağmen, endüstri mühendisliği asıl Frederick Winslow Taylor'ın(1856-1915) yapmış olduğu çalışmalar sayesinde belli bir yere gelmiş ve asıl şeklini almıştır. Taylor, kronometrik zaman etüdünü ilk kullanan kişi olmakla birlikte, iş ve zaman etüdü gibi kavramların yaratıcısıdır. Frank ve Lilian Gilbreth de iş ve zaman etüdü konularını geliştirmiş ve daha ileri bir seviyeye getirmişlerdir.

Endüstri mühendisliğindeki asıl ilerlemeler ise birçok diğer mühendislik alanında olduğu gibi II.Dünya Savaşı ve sonrası devire rastlar. Bu devirde yöneylem araştırması olarak bilinen alanla daha da iç içe geçmiş ve birbirini tamamlar nitelik kazanmıştır. Bu sayede endüstri mühendisliği sadece imalatı konu alan bir yapıdan kurtulmuş, gerçek hayatta karşılaştığımız sistemlerle ilgili her türlü soruna çözüm üretmeye çalışan, araştırma yelpazesini oldukça geniş tutan bir mühendislik dalı haline gelmiştir. Matematik , bilgisayar teknolojileri (veritabanları), İnternet, Yönetim Bilişim Sistemleri ve ağlar) ve programlama(yeni ve daha verimli algoritmaların ortaya çıkması ve kullanılması, nesne-odaklı programlama) tekniklerinin gelişmesi ile birlikte daha karışık sistemlerin çözümü kolaylaşmış ve endüstri mühendisliği yeni bir boyut kazanmıştır.

Günümüzde dünyada birçok üniversitede endüstri mühendisliği bölümü kurulmuş durumdadır. Kimi yerlerde sistem mühendisliği, imalat mühendisliği, imalat sistemleri mühendisliği ya da mühendislik yönetimi adıyla da bilinmektedir.

Türkiye'de ilk endüstri mühendisliği bölümü kurulması 1969 yılına dayanır. İlk temel İTÜ'de 1949 yılında Takım Tezgahları Kürsüsü’nde Fabrika Organizasyonu dersi verilmeye başlaması ve "Sanayi Mühendisliği" ismi ile bir bölüm kurulması ile ilgili 08.05.1968 yılında karar alınmasına dayanır. 1969 yılında ise İTÜ ve ODTÜ'de bölüm kurulmuştur.^[2]Endüstri mühendisliği adı ile bölüm ODTÜ'de kurulmuştur.
 

History

Industrial engineering courses were taught by multiple universities in Europe at the end of the 19th century, including in Germany, France, the United Kingdom, and Spain.^[1] In the United States, the first department of industrial and manufacturing engineering was established in 1909 at the Pennsylvania State University. The first doctoral degree in industrial engineering was awarded in the 1930s by Cornell University.Efforts to apply science to the design of processes and of production systems were made by many people in the 18th and 19th centuries. They took some time to evolve and to be synthesized into disciplines that we would label with names such as industrial engineering, production engineering, or systems engineering. For example, precursors to industrial engineering included some aspects of military science; the quest to develop manufacturing using interchangeable parts; the development of the armory system of manufacturing; the work of Henri Fayol and colleagues (which grew into a larger movement called Fayolism); and the work of Frederick Winslow Taylor and colleagues (which grew into a larger movement called scientific management). In the late 19th century, such efforts began to inform consultancy and higher education. The idea of consulting with experts about process engineering naturally evolved into the idea of teaching the concepts as curriculum.

In general it can be said that the foundations of industrial engineering as it looks today, began to be built in the twentieth century. The first half of the century was characterized by an emphasis on increasing efficiency and reducing industrial organizations their costs.

In 1909, Frederick Taylor published his theory of scientific management, which included accurate analyses of human labor and systematic definitions of methods, tools and training for employees. Taylor dealt in time using timers, set standard times and managed to increase productivity while reducing labor costs and increasing the wages and salaries of the employees. Taylor is generally recognized as the father of industrial engineering.

Dersler

Temel mühendislik eğitimleri yanında, Yöneylem Araştırması, Üretim sistemleri, Üretim Planlama, Stokastik Modelleme, Tedarik zinciri yönetimi, Modelleme ve OptimizasyonYöntemleri, Yönetim ve Organizasyon, Kalite yönetimi, Benzetim, İş ve zaman etüdü, İş Güvenliği,İnsan kaynakları Yönetimi, Proje yönetimi, Girişimcilik ve Fizibilite Etüdü,Yönetim Bilişim Sistemleri, üniversitelerdeki endüstri mühendisliği bölümlerinin başlıca derslerindendir.


 

Endüstri mühendisliği ilgi alanları

Mühendislik, genelde problem tanımlama, çözüm seçenekleri türetme, karar verme ve çözümden oluşan bir süreçtir. Endüstri mühendisleri bu tanım doğrultusunda tasarımlar yapar. Söz konusu tasarımlar endüstri mühendislerince "üretim sistemleri tasarımı" ve "üretim sistemleri kontrolü" şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Mal ve/veya hizmet üreten bir örgütün aşağıdaki gibi işlevleri endüstri mühendislerince tasarlanmaktadır.

• Malzemeler
• Makina ve donanımı
• Veri toplama ve analiz yöntemleri
• İşçilerin çalışma yöntemleri
• Kolaylıkların yerleşimi ve malzeme akışıları
• Malzeme taşıma donatı ve yöntemleri
• Çalışma yeri
• Hammadde ve ürün depolarının büyüklükleri ve yerleri
• Yönetim raporları için veri kayıt yöntemleri
• Bakım yöntemleri
• İş emniyet yöntemleri